ཡིག་གཟུགས་ཀྱི་ཉེར་མཁོའི་ཤེས་བྱ།

༄༅༎ མཁས་མཆོག་མི་ཕམ་གྱིས། ཞ་ནི་མི་ཆེ་ཆར་མི་ཁོག །རྐང་ནི་མི་རིང་ཆུ་མི་འབོག །ལྟོ་བ་མི་ཆེ་མུ་གེ་མེད། །ཉེས་ནི་མ་བྱས་མིག་མ་བཅར། །ཡིག་འབྲུ་ཚོ་ན་བཤའ་མི་དགོས། །ཁྱིམ་མཚེས་དག་ལ་གནོད་མ་བྱེད།  ཅེས་གསུང་པ་ལྟར་ཐོག་མར་ཡི་གེ་འབྲི་ཐབས་ཀྱི་མན་ངག་རྐན་དྲུག་མ་ཁུང་དུ་ཆུད་པ་གལ་ཆེ། 

  སྤྱིར་དབུ་ཅན་དབུ་མེད་གཉིས། ཧུཾ་དང་། བྷྲཱུཾ་གཉིས་འབྲི་ན་ཡིག་གཟུགས་ཀྱི་གནས་ཚད་ཧ་ལམ་རྟོགས་ཐུབ། དེ་ཡང་དབུ་ཅན་ལ་མཚོན་ན། ཧཱུཾ་རབ་སྒོམ་ཆེན་བཞུགས་འདྲའམ་པོ་ཏི་བརྩེགས་འདྲ། །ཧཱུཾ་འབྲིང་མི་རྒན་ལང་འདྲ། །ཧཱུཾ་ཐ་མ་ཁྱི་རྒན་རྐུབ་ཚུགས་སུ་བསྡད་འདྲ། ཞེས་དང་།  དབུ་མེད་ལ། བྷྲཱུཾ་མཆོག་རྒྱན་དགུས་སྤྲས་འདྲ། །བྷྲཱུཾ་འབྲིང་སྤྲང་པོ་ལང་འདྲ། །བྷྲཱུཾ་ཐ་མ་བཙོག་པ་བཏང་འདྲ། ཞེས་ཡིག་གཟུགས་འདི་གཉིས་འབྲི་དཀའ་བ་དང་། གལ་ཏེ་བྲིས་ཚུགས་ལེགས་ན་མཇེ༹ས་རྩལ་དང་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་རང་བཞིན་ལྡན་པའོ༎ 
 ༈ མཁས་དབང་ཚེ་ཏན་ཞབས་དྲུང་གིས། ཡི་གེ་དག་སྙོམས་མཇེ༹ས་གསུམ་ལས། །མ་དག་སྐྱེས་བུ་སྙིང་མེད་འདྲ། །མི་སྙོམས་རྐང་ལག་འཁྱོར་བ་འདྲ། །མི་མཇེ༹ས་གོས་ངན་གྱོན་པ་འདྲ། །དག་སྙོམས་མཇེ༹ས་གསུམ་ཆ་གང་ཡང་། །མི་ལྡན་ལམ་ཁར་བོར་བ་ཡི། །གོས་ཧྲུལ་ངན་པ་སྐྱུག་བྲོ་འདྲ། །དེ་ཕྱིར་སྔ་མ་སྔ་མ་གཙོ། །གསུམ་ཀ་འཇོ༹མས་ན་བཞིན་མཇེ༹ས་པའི། །དཔའ་བོ་ཟ་འོག་གོས་ཀྱིས་བཀླུབས། །ལུས་དང་ཡན་ལག་ལྟ་ན་སྡུག །ཚོགས་པའི་ཁྲོམ་དུ་འགྲིམས་པ་འདྲ། །ཡི་གེ་སྦྱོང་འདོད་ཐོག་མ་རུ། །འདི་འདྲའི་ཚུལ་གྱིས་ལམ་ལ་དཀྲི། ཞེས་གསུངས་པ་དག་ལས་ཤེས་པར་བྱའོ། 
༈ འཇམ་མགོན་ཀོང་སྤྲུལ་གྱིས། སྣག་ཤོག་སྨྱུ་གུ་མ་གཟབ་པར། །ཡི་གེ་གཟབ་འདོད་ཡིག་མཁན་འཁྲུལ། ཞེས་པ་ལྟར་ཐོག་མར་ཉེར་ཆས་ལ་གཟབ་རྒྱུ་གལ་ཆེ། 
༡ བོད་སྣག་གི་རྒྱུ། སྒྲོན་ཤིང་ངམ། གྲོ་གའི་ཤུན་པ་སྐམ་པོ་མེར་སྦར་བའི་དྲེག་པའམ། མར་མེའི་མེ་ཏོག གཞན་ཡང་གཏེར་ཁ་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་སྡེབ་སྦྱོར་ལ། སྤྱིན་ཁུ་དང་། དབང་ལག་ཁུ་བ། སྐྱེར་ཁུ་དང་ཀ་ར་སོགས་ཀྱིས་ཁ་མདོག་བསྒྱུར་བ་དང་། མདོག་སྣུམ་པ། ཆུ་ཡིས་མི་དགྲ་བའི་ཕན་ནུས་སོགས་ལྡན། 
༢  བོད་ཤོག་ནི་ཅུང་མཐུག་ལ་རྩུབ་ཆེ་བས་དང་ཐོག་འབྲས་ཁུ་དྭངས་མའི་ནང་དུ་སྦངས་བ་དང་། དེ་ནས་སྐམ་རློན་རན་པར་བྱུང་རྗེས་གཟི་དང་། དུང་དཀར་སོགས་ཀྱིས་བརྡར་ཏེ་མཉེན་འཇམ་ལྡན་པ་ཞིག་བཟོས་རྗེས་གཞི་ནས་བཀོལ་ཆོག་པ་ཡིན། སྔ་རབས་ཤིང་གི་ཤུན་པ་དང་། ལོ་མ་སོགས་ཀྱང་བེད་སྤྱོད་གཏོང་སྲོལ་ཡོད། དེ་དག་ནི་ལོ་ངོ་བརྒྱ་ཕྲག་དུ་མའི་ཚེ་ཐུབ༎ 
༣ སྨྱུ་གུ་བཟོ་ན། རྒྱུ་གཙོ་བོ་སྨྱུག་མ། ད་དུང་གཞོག་གྲི བརྡར་རྡོ། གཏུབ་ཤིང་བཅས་འཇོ༹མས་དགོས། ཇི་སྐད་དུ། སྨྱུག་གུ་བཞོགས་པའི་གནད་ཀ་ནི། །ཁམས་རྗི༹ང་ཡུལ་ཁ་གསུམ་ཡིན་ཏེ། །རྩེ་མོར་ཕྱེད་གཉིས་གཞལ་བའི་ཕྱིར། །སུམ་གཉིས་རྗི༹ང་ལ་སུམ་གཅིག་མཆུ། ཞེས་པ་ལྟར་ཡུར་བ་འདྲ་བ། སྨྱུག་རྒྱབ་ནས་བལྟས་ན་གཡས་གཡོན་གྱི་ཆ་གཉིས་ཆེ་ཆུང་མཉམ་པ། རྗི༹ང་ཆུ་ཧ་ཅང་མི་རིང་མི་ཐུང་མི་སྲབ་ཚད་ཐིག་པ་གཅེས། ཡི་གེའི་འབྲུ་ཁོག་ཆེ་ཆུང་ཡང་སྨྱུག་ཁམས་ཆེ་ཆུང་ལ་རག་ལས། ཇི་སྐད་དུ། ཚེག་བྲིས་འབྲི་ན་མཉམ་པར་བཅད། །ཟླུམ་བྲིས་འབྲི་ན་གཉིས་ཆོད་བྱ། །སྨྱུག་ཁམས་ཆིག་ཆོད་བྱས་གྱུར་ན། །ཡི་གེ་ལེགས་པའི་གནད་ཅིག་ཡོད། །སྨྱུག་ཁམས་གཉིས་ཆོད་བྱས་གྱུར་ན། །སྨྱུག་ཁ་སྲ་བའི་གནད་ཅིག་ཡོད། །སུམ་ལྡན་ལྔ་འཇོ༹མས་ཞེས་པའི་དོན། །སྨྱུག་གུའི་མཆུ་ལ་མཁས་གྱུར་ན། །ཡི་གེ་འབྲི་ལ་མཁས་པར་བཤད། ཅེས་པ་ལྟར་ཐོག་མར་སྨྱུ་གུའི་ཤེས་བྱ་ལ་སྦྱང་དགོས། དཔེར་ན། ལཉ་ཝར་གཉིས་ལ་སྨྱུག་ཁམས་གཡས་སུ་གསེག་ཆེན་བྱ། དབུ་མེད་ལ་གསེག་ཆུང་དང་། དབུ་ཅན་ལ་གཡོན་ངོས་སུ་གསེག་ཆུང་བྱ། ཧོར་ཡིག་ལ་གསེག་མེད་སོགས་ཚུལ་བཞིན་ཤེས་པར་བྱའོ༎
༈ སྨྱུག་མ། རྒྱ་སྨྱུག་དང་། རོང་སྨྱུག ལྷོ་སྨྱུག་སོགས་སྐམ་ཐག་ཆོད་རྗེས་ཡུན་རིང་དུད་ཁར་བཏགས་ཏེ། རབ་ཤ་བའི་རྐང་དང་། འབྲིང་ར་ཡི་རྐང་མར། ཡང་ན་མར་ནག་བྱུག་སྟེ་བྱེ་མ་ཚ་བོའམ། ཡོས་ཚ་བོའི་ནང་རན་པར་བཅུག་སྟེ་འཇམ་ཕྱིས་བྱས་ན་རླན་བཤེར་གྱིས་མི་གོས་ཤིང་སྲ་མཁྲེགས་ཆེ། རིང་ཚད་མཐོ་གང་ལས་མི་ཐུང་བ་ཡུ་བའི་རྩེ་མོ་རྣོ་མི་རུང་། གང་ལགས་ཞེ་ན། བྲིས་པ་ཕལ་གྱིས་སྨྱུག་གུ་རྣ་སྟག་ཏུ་འགེལ་བས་རང་གི་མིག་ལ་སྐྱོན་ཤོར་བའི་ལོ་རྒྱུས་མང་། འགའ་ཤས་ཀྱིས་ཤེས་རབ་མཚོན་པས་ཡུ་བ་རྣོ་དགོས་ཟེར། འོན་ཀྱང་བྲིས་པ་ཞ་རར་གྱུར་ན་དགེ་མཚན་མེད་དོ་སྙམ་མོ༎
༈ སྨྱུག་ཤུབ་ལྕགས་ཚག་ལ་གསེར་རྩི་བཏང་བའམ། ཟངས་རག་སོགས་ཀྱིས་བཟོ་སྲོལ་ཡོད། གང་ལྟར་ཡང་སྨྱུག་གུ་སྲུང་སྐྱོབ་ཐུབ་པ་ཞིག་དགོས༎
༈ སྣག་བུམ་རྒྱུ། གསེར། དངུལ། ཟངས། རག ལི། འཁར་ར། ལྕགས་སོགས་ལས་གྲུབ་པ། དབྱིབས་ཆུ་སྐྱེས་བུམ་པ་དང་འདྲ་ཞིང་། མགྲིན་པ་ཐུང་བ། ལྟོ་ལྡིར་བས་སྦུབ་ཀྱང་ཕྱི་རུ་མི་འཕོ་བ་དགོས། ནང་གི་ཞབས་འཁོར་དུ་ཞ་ཉེ་བླུག་ན་སྤམ་རྗིད་ཆེ་ལ་སྣག་མི་རུལ་བའི་གནད་ཀ་ཡོད༎ མི་རྣམ་ནས་ཟིན་བྲིས་བགྱིས།
ཡོང་ཁུངས།
http://www.dminamart.com/index.php/tibetan-calligraphy/2012-06-22-22-14-39/74-tibetan-calligraphy

ཡིག་གཟུགས་ཀྱི་འཕེལ་རིམ།
༄༅། གངས་ལྗོངས་ཡི་གེའི་སྣང་བྱེད་ཐོན་མི་སམ་བྷོ་ཊ་མཆོག་གིས་རྒྱལ་པོའི་བཀའ་བཞིན་ཐུགས་བསྐྱེད་ཀྱི་གོ་ཆ་གྱོན། སྙིང་སྟོབས་ཀྱིས་རི་བོ་ཕྲག་ཏུ་བླང་། དཀའ་ཀྱོག་གི་འཕྲང་ཆེན་དུ་མ་བརྒལ་ཏེ། དུས་རབས་བདུན་པ་ཕྱི་ལོ། ༦༣༣ ལོར་རྒྱ་གར་ལ་བཞུད་ཏེ། འཕགས་ཡུལ་གྱི་མཁས་པ་བྲམ་ཟེ་ལི་བྱིན་སོགས་ཀྱི་མདུན་ཡིག་རིགས་དུ་མར་སྦྱང་བརྩོན་གནང་བ་མ་ཟད། མཐར་བོད་རང་གི་སྐད་གཤིས་དང་མཐུན་པའི་ཡི་གེ་འཐུས་སྒོ་ཇེ་ཚང་དུ་བཏང་བའི་མ་ཕྱི་ནི། ཞང་ཞུང་སྨར་ཡིག་དང་། འཕགས་ཡུལ་གྱི་གུབྟ། ལཉྫ། ཝརྟུ་སོགས་བཤད་སྲོལ་མང་དག་ཡོད་ཀྱང་། ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ལེགས་བསྡུས་གནང་ཡོད་པ་སྨོས་མེད་སྙམ་མོ༎ 
    ད་དུང་ངེས་པར་དུ་ཤེས་དགོས་པ་དང་བཤད་འོས་པ་ཞིག་ལ། ལོ་ངོ་བཞི་སྟོང་སྔོན་གྱི་སྟག་གཟིག་སྤུངས་སོ་ཆེ་ཆུང་དང་། དེ་རྗེས་སྟོན་པ་གཤིན་རབ་ཀྱིས་ཡིག་རིགས་དྲུག་ཅུ་ནང་ཞིག་གསར་གཏོད་གནང་བའི་གྲས། ཞང་ཞུང་སྨར་ཆེན་དང་། སྨར་ཆུང་། གཟི་ཡིག  ལྷ་བབ་ཡི་གེ་སོགས་ད་ཆ་དངོས་སུ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད་པ་འདི་དག་བོད་ཡིག་ཏུ་ཅི་སྟེ་ངོས་མི་འཇི༹ན༎ 
   ཐོན་མི་ཉིད་ནས་སྲོལ་གཏོད་གནང་བར་དབུ་ཅན་དང་། དབུ་མེད་གཉིས་སུ་ངེས་ལ། ཉིད་ཀྱི་ཕྱག་བཟོའི་དབུ་ཅན་ལ་སྦལ་ནག་ན་ལ་བགྲད་འདྲ་དང་། དེ་རྗེས་བཙན་པོའི་སྐབས་ཀྱི་ཡིག་མཁན། རིན་ཆེན་འབར་ཞེས་པས་སོ་ཕག་གཤིབ་འདྲ། ཆབ་དཀར་བེའུ་ཚེས་བྱ་ཕོ་འཇོལ་འདྲ། དགེ་བསྙེན་དཀོན་མཆོག་དབང་གིས་ནས་སྔོན་སེང་དཀར་ཐོག་བཀྲམ་འདྲ། བྷ་ཤོ་ཁྲམ་མཾ་ཤཱཀྱ་དཀོར་གྱིས་མུ་ཏིག་བསྟར་ལ་བརྒྱུས་འདྲ། ཚེ་སྤོངས་བྱང་ཆུབ་ཀྱིས་སྦུར་ནག་བགྲད་འདྲ། འདྲེ་བ་ཡོན་ཏན་གྱིས་ཉ་མོ་ཆུ་ནང་ནས་ཕྱུང་འདྲ། གྲ་རྒོད་རྣམས་གཉིས་ཀྱིས་སེང་གེ་གནམ་དུ་མཆོང་འདྲ། ཡང་ཡིག་མཁན་ཀ་ཆུང་གིས་སོ་ཕག་གཤིབ་འདྲར་དཔེ་བྱས་པའི་གསར་བཏོད་ལ་ལེབ་ནི་གྲུ་བཞི་བདེ་ལེགས་ཞེས་བྱུང་། 
   དེ་རྗེས་ཁྱུང་པོ་གཡུ་ཁྲིས་སྔར་ཡོད་ཀྱི་དབུ་ཅན་གྲགས་ཅན་རྣམས་ཀྱི་ལེགས་ཆ་ཕྱོགས་བསྡུས་གནང་སྟེ། ཡིག་གཟུགས་ཀྱི་སྤྱི་ཁོག་གཏན་ལ་ཕབ་པ་ནས་བཟུང་། ད་བར་དབུ་ཅན་འབྲི་སྟངས་འགྱུར་བ་ཆེར་མ་སོང་། འོན་ཀྱང་མདོ་དབུས་ཁམས་གསུམ་གྱི་དབུ་ཅན་འབྲི་སྟངས་ལ་ཁྱད་པར་ཅུང་ཟད་སྣང་སྟེ། དབུས་གཙང་ཁུལ་དུ་དཀར་ཆ་ལས་ནག་ཆ་ཅུང་ཙམ་ཆེ་ལ་ཡིག་འབྲི་ཚོ་བ་ཡོད། ཁམས་བྲིས་སྡེ་དགེའི་ཤིང་དཔར་ལྟར་ན་དཀར་ནག་ཆ་སྙོམས་ཞིང་བརྗིད་ཉམས་ལྡན། དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པའི་མཇུག་ཏུ་ཚེ་ཏན་ཞབས་དྲུང་དང་། རྒན་གྲགས་པ་སོགས་ཀྱི་ཕྱག་རྒྱུན་ལ། ཡིག་གཟུགས་ཀྱི་དཀར་ཆ་ཆེ་ལ་ནག་ཆ་ཅུང་ཙམ་ཆུང་བ། རྐང་པ་ཤིན་ཏུ་བརྙན་ཞིང་སྦོ་ལྡུམ་པ། དབུ་ཅན་གྱི་མཇེ༹ས་རྩལ་ཡིག་གཟུགས་ལྟར་གྱུར་ཏེ་དེངས་སང་མདོ་ཁམས་གཉིས་སུ་དར་ཁྱབ་ཧ་ཅང་ཆེ། 
    དེ་བཞིན་བསྟན་པ་ཕྱི་དར་ཚུན་དབུ་མེད་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་ལ། ལྡན་མ་རྩེ་མང་གི་ཕྱག་རྒྱུན་ལ་ལྡན་ལུགས་དང་། གཞན་ཡང་ལི་ལུགས་གཉིས་ནས་འཕེལ་རྒྱས་ཆེན་པོ་ཕྱིན་པར། ཁྱབ་ཆེ་བ་དབུས་བྲིས་དང་། ཁམས་བྲིས་གཉིས། དབུས་བྲིས་སམ་གཞུང་བྲིས་ལ། ཚུགས་རིང་། ཚུགས་ཐུང་། དཔེ་ཚུགས། རྒྱུག་ཡིག་གམ་འཁྱུག འཁྱུག་ཆེན། འབྲུ་ཚ་བཅས་དང་། ཁམས་བྲིས་ཕལ་ཆེ་བ་དཔེ་ཚུགས་ཤས་ཆེ་ལ་ཤིན་ཏུ་འཐད་ལྡན་དུ་མཐོང་། དཔེར་ན་ཁམས་ཁྱུང་པོའི་ཁུལ་དུ་རྒུར་ཚ་དང་། ཁྱུང་བྲིས་རིགས་འགའ་ཤས། ཁམས་ནང་ཆེན་ཉེར་ལྔའི་ཁུལ་དུ་ནང་བྲིས་ནོར་བུ་མ་གཙོས་དཔེ་ཚུགས་རིགས་འདྲ་མིན། ཁམས་སྡེ་དགེའི་བྲིས་ཁྲིག་དང་པད་མ་འཁྱུག མགོ་ལོག་དང་ཨ་མདོའི་ཁུལ་གྱི་དཔེ་ཚུགས་བཅས་ཁྱད་ལྡན་དུ་མ་ཡོད། གཞན་ཡང་མཁས་མཆོག་ལོ་པཎ་རྣམས་ཀྱིས་མཇ༹ད་པའི་བློ་ལྡན་ཡིག་གསར་སྣ་ཚོགས་དང་། ལྷ་བབ་ཡི་གེ མཁའ་འགྲོའི་བརྡ་ཡིག གཏེར་ཡིག་འདྲ་མིན་སོགས་ཡིག་གཟུགས་མི་འདྲ་བ་བརྒྱ་ལྷག་ཙམ་དངོས་སུ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད༎ འབྲུག་པ་མི་ཕམ་རྣམ་རྒྱལ་ནས་མཚམས་སྦྱོར་ཞུས༎
ཡོང་ཁུངས།
http://www.dminamart.com/index.php/tibetan-calligraphy/2012-06-22-22-13-31/73-tibetan-font

当敲击着被灰尘染尽的键盘，顺畅地打出这句话时，我的内心深处悲喜交杂，看着美丽的母语开始写了这篇文章。在《Muthak》第六期里本人写过一篇类似这个主题的文章和一篇有关“有Google的生活”的文章，得到了不少人认同。后来在博客里又写了一篇有关藏族大学具备的眼光和利用好Google的文章，启发了不少学生。为此鄙人觉得有必要以自身经验和知识来写一篇较全面的有一定价值和意义的文章，借此抛砖引玉，引起更多同胞的关注和讨论，并在日常生活中将有用的理念和有用的技术都好好利用并推广。

一、藏文网络化的发展历程

当我在小学五六年级时（具体记不清）有一篇课文讲的就是有关藏文信息化，我还依稀记得课文里写着这是藏文信息时代的开始。（本人小学时所有教材都是藏文）现在回头一看，这篇课文里提到的信息就是：1997年6月30日至7月4日，第33届WG2会议及SC2全会在希腊举行，两项会议在决议中分别宣布：藏文已经通过了最后一级的投票表决，正式形成藏文国际标准，其文本将由SC2秘书处提交ITTF(负责出版发行国际标准的机构)在适当时候进行打印出版。中国的第一个成为国际标准的少数民族文字——藏文编码从此诞生。（国际标准藏文实现了不丹、锡金、拉达克、印度和尼泊尔一些地区等所有使用藏文的编码统一）

从80年代开始顺应着中国互联网的发展，藏区不少高等学校和有关组织着手研究一系列有关藏文信息化技术和应用的课题，先后取得了不少成果。其中我们最熟知的有同元藏文软件、班智达藏文软件、桑波扎藏文软件等，也出现了不少藏文办公软件，在理论上全面实现了办公全藏化的局面，这对藏文信息化的意义非凡，也是一种飞跃。也为藏文网络化奠定了部分硬性的基础。

当中国内地互联网在90年代后欣欣向荣，空前发展时，藏文在互联网上似乎见不到身影，或只停留在部分应用软件的使用上或简单的办公应用上，而且已取得的成绩似乎没有得到更广泛的应用。像我一样80后的年轻人，在初中时几乎没有在电脑上应该用藏文的概念或想法。庆幸的是在我的母校常州西藏民族中学，当我初三时有藏文老师给部分藏文成绩优秀的学生教藏文打字，本人也见过同学拿着一张印有藏文键盘布局的纸在背诵着每一个键上对应着的藏文字母。对于我来说这是一个从来没有想过的事情，但这事就是在我们身边渐渐地发生着发展着。以自己为例，在高中时已经有更多的机会接触网络，接收到更多的信心；也开始见到了藏文网站，藏文论坛，这对我来说就是天大事情，也是一种向往，向往着自己什么时候可以打藏文可以做藏文网站。从个人对藏文在网络上信息的接触、应用可以看出藏文网络化的脚步。80后的学生在学校学习期间见证了藏文信息化的开始，也见证了藏文网络化的发展与壮大。最典型的例子就是我自己。小学课文里有关藏文信息化开始的文章，初中开始知道了电脑里可以打藏文，高中有幸见到了不少藏文网站，爱不释手，成了每一次去网吧必看的网站。

若一个民族的大学生和知识分子不关注、不关心其民族的各方面问题，这个民族也就没有多大的发展和希望。当80初的一代进入大学或踏上社会后不少人开始着手学习藏文打字，了解藏文信息化知识，自己开办藏文网站等，为藏文信息化和网络化添砖加瓦，也取得了很大的成绩。当80中期的我们，走进大学时已经有一个开阔的视野和众多信息，其中藏文网络信息就是一个开启我们内心深处对自己母语和文字的热爱和信心的现代钥匙。也在一定程度上，明白了藏文也可以跟英汉一样在网络上任意遨游。我们这一批学生在大学生时代里在网络上创造了众多重新唤起对母语学习的舆论，也有一大批人每天都坚持在网络上使用着藏文，浏览着以藏文为载体的各种信息。由于网络的发达使得大家之间几乎没有任何距离，这推进和加强了在校大学生与高中生、初中生之间的联系和思想交流，几年前这是无法想象的。顺着这样好的兆头，一大批大学生通过自己的实际行动影响着一大批中学生。这种信息的交流，内心碰撞，只有我们自己明白。如今即将毕业的某些学生就是当初引领不少低年级的好学长，如今大一大二的学生就是带着高中师弟师妹的好师兄。这就是在校学生中藏文网络化发展的最好的例子，也是最有效的途径。

如今，藏文网络化发展已经露出良好势头。2007年微软推出Vista，同时也自带喜马拉雅字体和微软藏文输入法，这在藏文网络化历史上意义重大。更可喜的是，国家推出政策规定了微软藏文输入法（喜马拉雅输入法）键盘布局作为标准。从此真正的意义上实现和进入喜马拉雅时代。藏文在网络上发挥了应有的作用和实现了应有的价值，同时也得到了跟英汉等文字同等的地位（文字原文都同等的，只是我们没有实力和技术，现在只能说是得到了同等的地位）。

2008年落藏老师研发推出了藏英汉电子辞典，此后有推出智能的藏英汉电子学习机。从某种意义上这就是一种质的飞跃。

藏文手机也在社会里渐渐地使用起来，并不断地更新。

2008年藏历新年Monalm推出Monlam第三代藏文软件，包括：藏文输入法，13种字体，实现藏语统一用语语音软件。可以说是达到了一定的高度。同时Monalm 先生目前在研发藏英电子辞典软件，将很快与大家见面。

这一切都是藏文网络化必不可少先决条件和软件基础。

二、藏文软件存在的问题

1997年确立了藏文国际标准，而到了2007年微软Vista自带喜马拉雅字体和微软输入法才全面实现了国际标准藏文字体的推广，同时也才确立了国家标准的藏文输入法。整整十年，藏文国际标准没有得到很好的推广，更没有得到政策性的保护。在此期间，出现了同元、桑波扎、班智达等藏文字体和输入法，同时也出现了一系列办公软件，如，方正、光华等。然而，首先这些软件都没有采用国际标准的编码和藏文字体，其次这些软件之间根本不兼容，第三，这些软件的字体都是基于没有用的汉字和古文而研发出来的，根本不符合国际标准的编码。时间推移到07年前，我们都会认为这些软件都很好，而在这之前国外已经有不少国际标准的藏文字体，我们可以借鉴不丹是怎么做的，因为都是同一种文字。然而，在藏区没有出现过国际标准的藏文字体。大家都抱着同元、捧着桑波扎、吹着班智达，而没有把眼光放远点。导致了藏区各个高等学府几乎没有弄出具有高瞻远瞩的软件和字体。当07年微软Vista系统面世时，有不少人在抵制喜马拉雅输入法和字体，更有人鼓吹班智达是最好的。以前的确是，但从此就不是了。因为班智达等软件在最基础的编码上已经落后了，已经在阻碍藏文与国际接轨的道路。

庆幸的是Monalm先生研发的Monalm第三代软件里有喜马拉雅输入法键盘布局一致的Monlam bodyig3 Unicode to Himalaya输入法，有与班智达、同元输入法键盘布局一致的Monalm班智达、同元输入法。同时有13种字体，任意哪个输入法打出来都兼容。就像汉字的搜狗输入法、智能ABC输入法、五笔输入法、郑码输入法等不同的输入法打出的字，而选择什么样的字体都相互兼容一样，很方便。

若开发一种藏文软件或一种字体，而它在最基础上已经与国际标准编码和国际标准藏文相违背的话，这种软件和字体就只会阻碍藏文与国际接轨的步伐，也只会将藏文局限在一个区域内，以表面欣欣向荣的假象迷住众人，让藏文最初的技术上自生自灭，从此消失于人间。

三、藏文国际化

信息时代已经到来，全球化时刻在推进着，影响着每个人的生活。新的潮流，新的思想，新的信息，新的技术。而有多少人想过我们每时每刻接触、吸取、创造的资源里有多少是以藏文或藏语为载体的资源。仔细一想，寥若星辰。因此，从一个层面这已经证明了，在日趋加剧的国际化中我们的确处于被动、劣势地位。暂且不谈国外，光就中国内部，我们已经在有形和无形、有意和无意中渐渐地被汉化着或被异化着。而引起变化的最要命的因素就是信息。在网络日渐成为生活中不可分割的一部分，而且逐渐成为信息的主要来源途径的时候，又有多少人考虑过创造以藏文和藏语为载体的信息和使用这些信息，不是一味地捧着汉语或英语。藏文国际化，首先要把藏文融入到我们日常的网络生活中。这是基础，不然从何谈起国际化。

而藏文国际化最有效最直接的途径依然是网络，所以年轻一代每天都接触网络的藏人有责任去推进藏文在网络上的广泛使用，让藏文发挥其闪光点，让大家看到藏文的优越性和实用性。藏文网络化是藏文国际化的基础，也是最有效最直接的途径。

因此，首先我们要确立正确而最有效的理念。然后在日常生活中身体力行，为藏文网络化和国际化作出一丝努力，而网络不局限时间和空间，随时随地都可以做出点东西，只要你愿意，只要你有这个心。

四、藏文网络化和国际化的途径

任何想法，当失去实际行动时结果还是等于零，什么都没有，只是一种想法而已。所以，当我们有这样想法时不能停留在嘴巴上，必须得行动起来。这样才是一个有想法有行动的人。

首先，你必须学会藏文打字，我认为这应该是当代藏族大学生最基本的素质。

其次，你必须了解够多的藏文网站、藏文博客、藏文论坛，我认为这也是一个藏族大学生必须具备的知识范围。

第三，你必须经常（甚至每天）浏览各种藏文网站、藏文博客、藏文论坛，这是当代藏族大学生获取以藏文载体的各种信息的最好渠道。

第四，你必须尽可能多地在人人网、Myspace、MSN、人人聊天器、9911微博客等里学会使用藏文来交流，这也是当代藏族大学生网络应用上必备的知识。(QQ连国际标准藏文字体都不支持，其实在技术上腾讯完全可以解决，而过了一年多仍然不支持国际标准藏文字体，所以不能一味地依赖于QQ，比它更好的还有MSN，只是目前更多的藏族网民沉睡于QQ这块小地里，而没有发现外面更精彩的世界)

第五，也是最重要的的一点，那就是要创造以藏文（藏语）为载体的各种各样的网络信息和咨询，分享以藏文（藏语）为载体的各种各样的资源。

用简单地概括就是：学，用，创造，分享！

五、在藏文网络化和国际化道路上应具备的视野和远见以及如何付诸行动

为此鄙人再次想谈点“我们应有的视野和远见”和“新时代利用好Google”这两个主题。因为这两点关系到我们去做还是不做，若做了应该怎么做，做到什么程度，会有什么成果。如今大家都很清楚地认识到我们日常生活已经离不开网络，哪怕手里天天握着的手机也离不开网络。在这样的时代里我们需要远见、需要视野，不能停留在单纯的应用网络、浏览信息、查看资讯，我们要加入到创造信息、创造资讯、分享资源的行列。这并不难，拥有网络拥有一定的条件谁都可以做到。我们必须牢牢记住一个问题，那就是我们藏族在全球人数只有六百万多，而在内地一个大城市都有人上千万人。所以，我们作为年轻人，拥有现代知识、现代思维，拥有种种优越条件，我们决不能浪费更不能虚度自己的生命。我们加入到创造属于藏人自己的，能代表藏民族藏族文化的，能形成藏人自己的网络话语的资讯和信息的行列当中；并跟着国际上最前沿的信息和技术，不断充实自己不断引进网络上最先进的信息和技术；这也不难，我们在每天生活中随时都可以创造。目前网络上有众多藏族、藏文化的信息，然而有多少是以藏文（藏语）为载体的信息，很少。而且现有这些信息又有多少是我们需要，符合我们内心的，比起别的文字藏文的信息真的太少了。而对于一个民族来说，在网络上若没有一定数量的以自己文字（语言）为载体的信息和舆论，那么也没有真正的实力来占据以自己文字为网络话语的至高点，也就失去了网络话语权（这是靠自身创造出来的，若没有一定人来参与来创造信息和舆论，那也就谈不上网络话语权）。这一点是当代大学生应该具备的认识和思想高度。个体的觉醒才是民族的希望，所有个体的全面展现才能构成一个民族的全貌——更人性的面貌。网络为我们提供了更宽泛的空间，我们可以自由翱翔，我们可以活生生地展示自己，我们跟别人一样，同样有公民权。

创造以藏文为载体的网络信息、资讯，分享各种资源，是我们首要做的事情。在这个想法的基础上，千万不能选错方向，不然会一劳永逸、徒劳无功。所以我们要牢牢把握微软和Google所有网络服务和网络产品，这两个巨头公司每一次动静都会引起网络风波。微软Vista和Win7自带喜马拉雅输入法和字体，Google里只要随便输入一个藏文字就可以找到一定数量的相关信息和资源。而我们几乎所有人知道并使用的百度和腾讯QQ不是完全兼容国际标准的藏文字体。在百度里输入藏文搜索出现的是一大堆乱码，可能百度目前还没有解决这个技术问题，或百度根本不屑于关注藏文；腾讯QQ里虽然支持班智达、同元，但要记住班智达、同元只是表面上的呈现藏文而内核还是不常用的汉字和古文而编写出来的，而且它俩之间也不兼容。08年腾讯Qqbeta和最新版本里可以使用国际标准的任何藏文字体来聊天，有草体聊天的也有书面体聊天的，当时一片美景；然而09年1月底就有人开始质疑腾讯QQ在屏蔽藏文，之后QQ里发送藏文字体自己窗口里可以看得见而对方的窗口里什么都看不到，后来网上有人询问腾讯此事，收到的答复是编码上目前不支持，可能自动过滤了。是什么原因暂且不用想了，而08年在QQ里从国家规定的标准藏文输入法打出来的国际标准藏文字体是畅通无阻到，之后QQ版本升级就不支持处处受阻，这已经是事实。

所以，从大局出发从长远利益考虑百度和腾讯QQ相比Google和微软MSN对藏文网络化和国际化价值和意义不大。这不是崇洋媚外，抛弃本国的东西，因为在网络上谁的服务好谁就是好，值得去使用值得去推广，而一味地不支持或技术不够来对某些文字放肆的公司都没有必要成为他们的顾客更没有意思去给他们创造金钱，你使用一次他们的网络产品你登陆一次他们网站都在为他们创造价值。从利益双方的利益最大化来考虑，我认为，我们值得去使用和推广微软和Google的各项服务和网络产品。Google作为全球最大的搜索引擎，早已囊括了众多藏文信息，只要你肯在Google输入自己所需要的信息的藏文，然后搜索必定会找到一点有用的东西。只是目前我们创造各种各样藏文信息的人太少了，都似乎梦游于网络，都似乎沉浸在汉语网络世界里，忘却了拥有藏文网络世界的欲望和憧憬。

在此强烈呼吁藏族年轻人，尤其是大学生，最大限度地使用微软和Google的服务和网络产品。首先你要明白这两个公司在国际信息化和网络格局上的重要性，它们是全球最厉害的，他们开发网络产品各个都是值得信赖值得使用。微软的MSN是目前最好聊天软件之一（尤其是建MSN群不受限制，只可惜目前用MSN的藏人太少了），当QQ还未出现时MSN已经在世界风靡，只是中国的网民数量之多才会有QQ目前的好景，都是网民的功劳，虽然藏族网民不多，但我们已经为QQ创造了不少价值啊。所以，我们必须拥有一个MSN帐号，这与有没有QQ号码或拒绝使用QQ没有冲突。Google已经成为众多站长、众多网民的生活中的一部分，有人说Google就是一种生活。目前在很多年轻人不够了解Google，不够多地使用Google，Google不光是用来搜索，还有很多最好的服务，最好的网络产品。有人夸张地说，有了Google就足矣。可见Google在站长和网民心中的地位。

而对于我们来说，最大限度地支持和使用微软和Google的服务和网络产品，并在使用它们的服务和网络产品时尽可能地将藏文与他们挂上钩，尽可能地将藏文应用到他们的服务和网络产品里，这就是一种策略，一种最好的途径。尤其是对于Google说，当在它的服务和产品里出现了越来越多的藏文信息和资讯时他们自然会关注藏文，从而他们会在新推出的每一个服务和网络产品里尽可能地支持和兼容藏文，我们本身就是他们潜在的客户，因为我们可以为他们创造价值。前提我们必须得出众，我们必须得让人引起注意，我们必须得让人看到我们的价值。当藏文被这些巨头公司关注时可以带动一个藏文网络产业，可以为众多使用藏文的人找到出路，找到价值。

在大学四年里，从最初的同元，到简便的班智达，最后微软藏文输入法和喜马拉雅字体开创了藏文网络化的新纪元，也在网络上真正意义上实现了藏文跟英汉等文字同等的应用价值和得到了作为同等文字应有的地位。从07年我们部分人提出了口号—--我们已经进入喜马拉雅时代，并在广大的大学生和知识分子中起到了很好的效果，从此大家惯性地把微软藏文输入法称为喜马拉雅输入法。同时也出现了众多喜马拉雅字体的网站，在站长卡卡（藏文网站长）的长期努力下全球第一个喜马拉雅藏文博客也在08年诞生了，作为藏族最好的文学网的琼迈网站也顺应了时代潮流在网站中实现了国际标准藏文字体应用。当年死守同元、班智达的大多官方网站也各个改头换面，重新应用国际标准的藏文字体。前景一片良好。更可喜的是越来越多的藏族年轻人开始呼唤母语的学习，重视母语在各个领域的应用，将母语与生活的各个角落联系在一起，然后创造出相应的藏文网络信息。当个体觉醒，发出内心最深处的呐喊时，我们就有了希望，我们就会更好地发展。这一点，我们有目共睹，我们正重新拾起曾经被丢弃的民族自信和民族自尊，在最真实的生活中，展示当代藏人的风采。虽然我们还有很多问题，但具备这些一切都会好起来的。

最后，强烈呼吁和提倡，藏族年轻人必须具备上文叙述的最基本的素质和应有的认识高度、开阔的视野和远见。好好过日子，将所有理念和行动融入到每一天的生活中，开开心心，走出属于自己的一条道路。

注1：微软藏文输入法就是喜马拉雅藏文输入法，微软Vista、Win7自带藏文字体就是喜马拉雅字体。

注2：微博（推特）已经成为时下最流行，信息传播最快，效率最高的一个网络平台。现在网络上流行一句话：你今天推特了吗？在国际上最著名的是Twitter，国内强烈推荐Myspace的9911微博客，其设计个性功能强大，拥有很大数量的用户。而目前藏族网民似乎使用微博特别少，而在这一领域上我们不能失去一席之地，望大家都多去玩几下，玩的人多了自然会形成一个藏人的推特（Twitter）圈子。（人人网的状态就是类似微博，但还是有很多局限。）

2010年1月9日星期六  下午到晚上  完成此篇。

羊兄    于北师大

ཐོན་མིས་བོད་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་གཏན་ལ་ཕབ་རྗེས་ཐོག་མར་ཁོང་གི་ཕྱག་བྲིས་སྦལ་ནག་ན་ལ་རྒྱངས་པ་འདྲ་བ་ཞེས་པ་དེ་བྱུང་བ་ནས་རིམ་པར་དར་བའི་བོད་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་མི་འདྲ་བ་མང་ཡང་།རྩ་བ་གཟབ་ཆེན་དང་གཟབ་ཆུང་གཉིས།འབྲུ་ཆེན་དང་འབྲུ་ཆུང་གཉིས།བཤུར་མ་དང་དཀྱུས་ཡིག་གཉིས་ཏེ་དྲུག་ལ་ཐམས་ཅད་འདུ་བར་གསུངས་སོ།།དེ་དག་རིམ་པར་དར་ཚུལ་《ཐུན་མོང་རིག་གནས་ཀྱི་རྣམ་གཞག་》ལས།བོད་ཡིག་གི་མཆོག་གཟབ་ཆེན་མའམ་དབུ་ཅན་ལ།ཐོག་མར་ཐུ་མི་སམ་བྷོཊ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱག་བྲིས་སྦལ་ནག་ན་ལ་རྒྱངས་པ་འདྲ་བ་དང་།དེའི་རྗེས་སུ་ཆ་ངར་རིན་ཆེན་འབར་ཞེས་བྱ་བས་སོ་ཕག་གཤིབ་པ་ལྟ་བུ་དང་།དེའི་རྗེས་སུ་གཙང་ཆབ་དཀར་བེའུ་ཚེས་བྱ་ཕོ་འཇོལ་བ་ལྟ་བུ་དང་།དེའི་རྗེས་སུ་གཙང་དགེ་བསྙེན་དབང་གིས་ནས་ནག་བཀྲམ་པ་ལྟ་བུ་དང་།དེའི་རྗེས་སུ་བྷེ་ཤི་ཁྲམ་ཤེས་པས་མུ་ཏིག་བསྟར་ལ་བརྒྱུས་པ་ལྟ་བུ་དང་།དེའི་རྗེས་སུ་ཚེ་སྤོང་བྱང་ཆུབ་ཀྱིས་སྦུར་ནག་བགྲད་པ་ལྟ་བུ་དང་།དེའི་རྗེས་སུ་འབྲེ་བ་ཡོན་ཏན་བྱ་བས་ཉ་ཆུ་ནང་ནས་ཕྱུངས་པ་ལྟ་བུ་དང་།དེའི་རྗེས་སུ་གྲ་ཤོད་རྣམ་གཉིས་ཞེས་པས་སེང་གེ་གནམ་དུ་མཆོངས་པ་ལྟ་བུ་རིམ་པར་བྱུང་ཞིང་དེ་རྣམས་ལ་སྔ་མ་ཟེར།བསྟན་པ་ཕྱི་དར་གྱི་ཐོག་མར་སྒྲོ་ཉ་ཤ་རི་ཞེས་པ་དང་།མཐོང་བ་རྡོ་རྗེ་དཔོན་སློབ་ཀྱི་རིང་ལ་གསར་ལེབ་གྲུ་བཞི་སོགས་རིམ་པ་དགུ་བྱུང་།དེའི་རྗེས་སུ་ཁྱུང་པོ་གཡུ་ཁྲི་འབར་ཞེས་བྱ་བས་དཀྱིལ་འཁོར་གྱི་ཐིག་ལ་དཔེ་བླངས་ནས་ཆ་ཆེན་ཆ་ཆུང་དུ་བགོས་པ་སོགས་ཐིག་དང་སྨྱུ་གུ་ཤོག་ཆག་འབྲི་ལུགས་སོགས་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་བྱས་ཏེ་སློབ་མ་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པ་བསྐྱངས།དེའི་ནང་ནས་སྦལ་ལུགས་དང་མང་ལུགས་ཉིས་སུ་གྱེས་ཏེ་ད་ལྟར་འཕན་ཡུལ་དང་ངོར་དུ་ཡོང་རྣམས་ལུགས་གཉིས་ཡིན་པར་གྲགས་སོ་ཞེས་དང་།ཡང་བོད་ཡིག་གཤར་མ་རྣམས་ཀྱི་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པའི་འབྲུ་ཆེན་ལ་ལི་ལུགས་ཀྱི་བྲིས་རྒྱུན་ཆད།ལྡན་མ་རྩེ་མང་གི་ལུགས་ཡིན་པས་སམ་ཡི་གེ་ཚད་དང་ལྡན་ལུགས་ཞེས་པ་ཐིག་ཚད་ཆེ་བའི་ཁོངས་ནས་དྲངས་པ་འབྲུ་ཆེན་དང་།དབྱིབས་འདྲའང་ཐིག་ཚད་ཆུང་བས་འབྲུ་ཆུང་།དེ་ཉིད་ལ་ཡིག་འབྲུ་བཅོ་བརྒྱད་ཙམ་འདྲ་མིན་ཡོད་པའི་འབྲུ་ཚ་རྣམས་ནི་སྔོན་གྱི་རྩ་བའི་ཡིག་རྒྱུན་ཡིན་ལ།དེ་ལས་མཆེད་པ་ཚེག་ལྟར་གྲུ་བཞིར་བསྒྲུབས་པ་ཚེག་བྲིས།དེ་ལས་འཇམ་པ་ཟླུམ་བྲིས།དེའི་སུག་པ་དང་ཡན་ལག་རིང་དུ་བཏང་བ་འབའ་ཧོ།དེ་ལས་ཐུང་དུ་བཏང་བ་སུག་ཐུང་།དེ་ལས་མཉེན་པ་གྲ་རིང་།དེ་ལས་མཉེན་པ་སུག་སྐོར།དེ་ལས་བདེ་བ་འཕྲིན་ཡིག་དཀྱུས་མ།དེ་རྣམས་ལའང་ཡུལ་རྒྱུན་སོ་སོའི་ལག་རྒྱུན་མི་འདྲ་བ་ནི་མང་ངོ་།།ཞེས་གསུངས་སོ།།ཆོས་རྒྱལ་བསྟན་པ་ཚེ་རིང་མཆོག་གི་སྐུ་དུས་《བཀའ་འགྱུར་》རིན་པོ་ཆེ་པར་དུ་བཞེངས་སྐབས།ཐོན་མི་གཉིས་པ་སི་ཏུ་པཎ་ཆེན་ཆོས་ཀྱི་འབྱུང་གནས་ཀྱིས་ཞུ་དག་གནང་ཞིང་པར་རྐོ་བ་དང་།སྨྱུགས་ཐོག་པ་དུ་མ་ཁམས་དབུས་ཨམ་གསུམ་ལས་བསྡུས་ཏེ།ལྗོངས་འདིར་བཀའ་བརྒྱུད་སྒར་བྲིས་དང་།དགའ་ལྡན་བྲིས་གསར་སོགས་བྲིས་རྒྱུན་དུ་མ་བྱུང་བ་རྣམས་ཡིག་ཐིག་དང་སྒོ་བསྟུན་ཏེ་ལེགས་ཆ་ཕྱོགས་གཅིག་བསྡེབས་ནས།དབུ་ཅན་དང་དབུ་མེད་ཀྱི་བྲིས་ཚུགས་རང་རྐང་ཐུབ་པ་ཞིག་དར་ཁྱབ་བྱུང་བ་འདི་ལ་སྡེབ་བྲིས་སམ་སྡེ་བྲིས་ཞེས་གྲགས་པ་དང་།དེ་མིན་ད་དུང་བོད་ཡུལ་དུ་བྲིས་མི་འདྲ་བ་མང་ཡང་དེ་ཙམ་གྱིས་འཐུས་པར་བྱའོ།།
ཡོང་ཁུངས།
http://www.tibetanms.cn/zzwh/zwshf/shfchsh/2013-01-04/16039.html